در سال‌های اخیر استفاده از واقعیت مجازی (Virtual Reality) در مراقبت‌های بهداشتی گسترش یافته است. درمان‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی و مدیتیشن به‌طور فزاینده‌ای به‌عنوان یک درمان کمکی برای مشکلات بالینی مختلف، از جمله درد مزمن، علائم گوارشی، و موارد دیگر استفاده می‌شوند. در زمان قرنطینه و در شرایطی که منابع محدود هستند، واقعیت مجازی ممکن است به عنوان وسیله‌ای برای افزایش دسترسی به این درمان‌ها در محیط‌های مختلف مراقبت‌های بهداشتی عمل کند. واقعیت مجازی به عنوان ابزاری برای اختلالات سلامت روان، اختلالات حرکتی خاص، و همچنین برای افزایش انگیزه بیمار و تعامل با اهداف کلی درمانی مورد مطالعه قرار گرفته است. همچنین گزارش شده است که از واقعیت مجازی به عنوان ابزاری برای مدیریت درد حاد و مزمن به دلیل خواص آن به عنوان یک روش حواس‌پرتی استفاده کرده‌اند و بررسی‌های دیگری نیز پتانسیل اثرات تعدیل‌کننده عصبی را بر درد نشان می‌دهند. استفاده از واقعیت مجازی به عنوان وسیله‌ای برای آموزش مهارت‌های مقابله و تکنیک‌های آرامش نیز ممکن است یادگیری مستقل را تقویت کند و در نتیجه خودکارآمدی را افزایش دهد. بیماران ممکن است آن را جذاب‌تر از روش‌های مرسوم برای ارائه مداخلات مبتنی بر ذهن‌آگاهی بدانند، که نشان داده شده است که افسردگی، اضطراب و استرس را کاهش می‌دهد.
چالش‌هایی که بیماران مبتلا به بستری طولانی مدت مرتبط با کووید-19 با آنها مواجه هستند (انزوای اجتماعی، ناتوانی، عواقب عصبی، اضطراب مربوط به سازگار شدن، افسردگی و استرس) را می‌توان با استفاده از واقعیت مجازی به عنوان یکی از روش‌های یک طرح جامع توانبخشی کاهش داد. یک مطالعه توصیفی با هدف بررسی رضایت بیمار و مزایای واقعیت مجازی در واحد ریکاوری کووید-19، و همچنین امکان‌سنجی منطقی و عملیاتی ارائه واقعیت مجازی برای بیماران و کارکنان گزارش شده است. در این مطالعه، در موج افزایش کووید-19 در شهر نیویورک در سال 2020، واحد ریکاوری کووید-19 در یک بیمارستان دانشگاهی بزرگ از بیماران و کارکنان دعوت کرد تا در جلسات واقعیت مجازی با سه دسته تجربه شرکت کنند: (1) مدیتیشن هدایت شده، (2) کاوش در محیط‌های طبیعی، (3) بازی‌های تحریک شناختی. بیماران و کارکنان در مورد رضایت و مزایای درکشده مورد بررسی قرار گرفتند. فناوری مورد استفاده AppliedVR’s SootheVR بود. این هدست، که به صورت تجاری در دسترس است، با چندین دسته از تجربیات از پیش برنامه‌ریزی شد: (1) جلسات مراقبه هدایتشده در صحنه‌های طبیعت غوطهور بسیار واقعی، (2) جلسات تنظیمشده در محیط‌های طبیعی بسیار واقعی که در آن بیماران میتوانند به طور منفعلانه یا فعال محیط‌های طبیعی و فضای باز را کاوش کنند (مثلا شنا کردن با دلفین‌ها، گشتن در شهرهای جهان و …)، و (3) بازی‌های تحریک شناختی (مثلا پیمایش در هزارتوهای ساده، هدف‌گیری توپ‌های مجازی به سمت اهداف).
شکل 1. نمونه پس زمینه فضاهای واقعیت مجازی ارائه شده. بالا سمت چپ: «کاسه آواز تبتی»، بالا سمت راست: «شنا با دلفین‌ها»، پایین سمت چپ: «خرس انفجاری»، پایین سمت راست: «تنفس زندگی». ”
بر اساس نتایج گزارش شده، 13 بیمار و 11 پرسنل مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین امتیاز رضایت بیمار 9 از 10بود که ده نفر نشاندهنده “بسیار راضی” است و میانگین نمره رضایت کارکنان 10 بود. 13 بیمار از 13 نفر به توصیه درمان به دیگران پاسخ “بله” دادند و 12 نفر به احساس بهبود در درمانشان پاسخ “بله” دادند. هر 11 نفر از کارکنان به توصیه درمان به دیگران و احساس بهبود در درمانشان پاسخ «بله» دادند.
در این مرحله اکتشافی و نوآوری بالینی اولیه استفاده جدید از واقعیت مجازی به عنوان بخشی از یک مدل ارائه مراقبت یکپارچه در واحد ریکاوری کووید-19، بازخورد حاصل، به جای ارزیابی اثربخشی، فرضیه آفرین بود. دو موضوع از بازخورد بیماران و کارکنان در واحد ریکاوری کووید-19پدید آمد: استفاده از واقعیت مجازی می‌تواند در چارچوب مراقبت بالینی برای بیماران کووید-19 پیاده‌سازی شود، و اینکه هم بیماران و هم کارکنان رضایت کلی مثبت و سودمند از واقعیت مجازی را به عنوان بخشی از مدل جامع توانبخشی گزارش کردند. این برنامه واقعیت مجازی در یک واحد ریکاوری حاد کووید-19 نیز پیاده‌سازی شد و از نزدیک با کارکنان واحد و با بخش پیشگیری و کنترل عفونت بیمارستان کار شد. علیرغم اقدامات احتیاطی افزایشیافته برای جلوگیری از انتقال عفونت و اطمینان از ایمنی بیمار و ارائهدهنده، نتایج نشان دادند که مداخله واقعیت مجازی با موفقیت با کنترل عفونت و سیاست‌های کلی بیمارستان در مورد کووید-19 هماهنگ است.
واقعیت مجازی در محیط مراقبت‌های بهداشتی در سال‌های اخیر گسترش یافته است و به عنوان یک ابزار آموزشی، یک معیار حواس‌پرتی برای درد، و به عنوان یک روش اضافه برای ارائه مداخلات مبتنی بر شواهد مانند ذهن‌آگاهی در توانبخشی عصبی و روان‌درمانی عمل می‌کند. در مطالعه فوق، پاسخ مثبت قوی به معرفی این نوآوری در یک واحد بستری پزشکی – توانبخشی ترکیبی وجود داشت. پیچیدگی بیماری کووید-19 و ایزولهشدن مرتبط با آن در طول این بیماری همه‌گیر، موانع زیادی را ایجاد می‌کند. بسیاری از بیماران در این واحد مدت اقامت در بیمارستان بیش از سه ماه را تجربه کردند و مطابق با دستورالعمل‌های وزارت بهداشت ایالت نیویورک، بازدیدکنندگان تقریباً به طور کامل از بیمارستان بین اواخر مارس تا اواخر ژوئن 2020 محدود شدند. ایزولهسازی، حبس، و فقدان تنوع در محیط و سبک زندگی بیماران از جمله چالش‌های عمده روانی اجتماعی این همه‌گیری بود. برای برخی از شرکتکنندگان در مطالعه حاضر، واقعیت مجازی به عنوان یک راه فرار عمل کرد، در حالی که دیگران احساس کردند این یک ابزار مقابله است. واقعیت مجازی به عنوان یک روش اضافی برای ارائه تجربیاتی بود که در غیر این صورت به دست آوردن آنها دشوار بود. لذا، برنامه واقعیت مجازی که بر روی یک واحد توانبخشی کووید-19 برای بیماران و ارائهدهندگان مراقبت‌های بهداشتی اجرا شد، با مزایای بدست آمده برای بهبود درمان بیمار و رفاه کارکنان مراقبت‌های بهداشتی بسیار رضایت بخش ارزیابی شد. پذیرش استفاده از واقعیت مجازی در واحد ریکاوری کووید-19 نه تنها باعث علاقه بیشتر بیماران به استفاده مداوم شد، بلکه باعث علاقه کارکنان به گسترش استفاده از واقعیت مجازی در محیط بستری نیز شد. گام‌های بعدی می‌تواند شامل انجام یک مطالعه آینده‌نگر برای تعیین این باشد که آیا قرار گرفتن در معرض محتوای واقعیت مجازی با نتایج بهتری در خلق و خو، اضطراب، خواب، درد و احساس انزوا مرتبط است یا خیر. کووید-19 نیاز به خلاقیت و روش‌های جایگزین برای ارائه مراقبت‌های بهداشتی را نشان داده است. علاوه بر این، گام‌های بعدی به دنبال اندازه‌گیری جداگانه اثرات مقایسه‌ای انواع مختلف فضا‌ها در سیستم واقعیت مجازی و همچنین اندازه‌گیری اینکه آیا فرکانس استفاده بر رضایت بیمار تأثیر می‌گذارد یا خیر هستند.
یافته‌های اولیه گزارششده مبنی بر اینکه این یک روش درمانی به آسانی قابل اجرا، از نظر بالینی امکان‌پذیر و مورد پذیرش بیمار است، به مطالعات موجود اضافه می‌کند که واقعیت مجازی ممکن است مکمل مهمی برای اشکال سنتی‌تر سلامت یکپارچه در محیط بستری باشد. واقعیت مجازی ممکن است به عنوان یک روش در دسترس و همه جانبه برای ارائه مداخلات بالینی مفید برای بیماران بستری در بیمارستان، به ویژه در طول حضور مداوم کووید-19 در سراسر ایالات متحده و فراتر از آن عمل کند.
- Laura Kolbe, Abhishek Jaywant, Alka Gupta, W. Michael Vanderlind, Gina Jabbour, “Use of virtual reality in the inpatient rehabilitation of COVID-19 patients”, General Hospital Psychiatry 71 (2021) 76–81